مرکز تحقیقات ویروس شناسی

تا چند سال پیش، وقتی نام «هپاتیت سی» به عنوان یک بیماری مسری قابل انتقال از طریق انسان به میان می آمد، علاوه بر درد و رنج بیماری، تداعی گر واقعیت‌های تلخ اجتماعی بسیاری بود؛ از وحشت انتقال ویروس فرد مبتلا به اطرافیان تا گریز از جامعه و حتی اندیشیدن به پایان زندگی. بین 180 هزار تا 200 هزار ایرانی با ویروس هپاتیت سی تماس داشته اند و 80 هزار نفر که  ویروس در بدنشان باقی مانده  و به بیماری مزمن تبدیل شده، نیازمند درمان هستند.

مصرف داروی تزریقی اینترفرون و داروی خوراکی ریباویرین با عوارض زیاد و در فرایند طولانی ۲۴ تا ۴۸ هفته‌ای، مسیر بسیار دشوار درمانی بسیار سختی برای مبتلایان هپاتیت سی بود، آن هم با شانس موفقیت بهبودی ۵۰ تا ۶۰ درصدی (بسته به نوع ژنوتایپ مبتلایان).

تولید داروی  «هاروونی» در آمریکا، اگرچه تحولی در درمان هپاتیت سی بود اما با وجود قیمت 84 هزار دلار این دغدغه را باقی گذاشته بود که « آیا این دارو حتی با تامین چنین هزینه گزافی، قادر به درمان هپاتیت سی همه ژنوتیب‌ها خواهد بود؟ » پاسخ سوال این بود: شانس موفقیت درمان بیماران ایرانی با داروی خارجی «هاروونی» به دلیل عدم پاسخ به همه ژنوتایپها فقط ۵۰ تا ۶۰ درصد است.

اما تولید داروی ایرانی «سووداک» که با موفقیت در پایدارسازی دشوار ترکیب «سوفوسبویر» و «داکلاتاسویر» در یک قرص، قادر به درمان مبتلایان هپاتیت سی همه ژنوتایپها طی دوره سه تا 6 ماهه شده بود به این دغدغه بسیار مهم پایان داد.

اکنون بسیاری از جوانان مبتلا، با مصرف این دارو و بهبودی کامل از هپاتیت سی، از خطر افسردگی نجات یافته اند، زوجین مبتلا در حال جدایی از یکدیگر،‌ به زندگی امیدوارانه خود بازگشتند و در این میان حتی شمار زیادی از افراد در گروه های  پرخطر  بهبودی خود از این بیماری را باور کردند.

 درمان موفقیت آمیز هپاتیت سی با داروی «سووداک» درحالی ادامه داشت که حتی غربی ها نیز پایدار ماندن ترکیب دو داروی سوفوسبویر و داکلاتاسویر در این قرص را باور نمی کردند.

شرکت « فن آوران روژان محقق دارو » اولین معرف «سوف داکلا » با این ترکیب پایدار است و این اختراع (ترکیب دو دارو در یک قرص هپاتیت سی) به نام این شرکت ثبت شده است.

شرکت روژان دارو در سال 93 توسط آقای دکتر ملکزاده و همکاران بالینی مرکز تحقیقات گوارش بیمارستان شریعتی تاسیس و به تولید داروی سووداک مشغول میباشد. قابل ذکر است که داروهای مشابه دیگری هم در کشور توسط شرکتهای دیگر مانند سبحان دارو و باختر بیوشیمی برای درمان هپاتیت سی تولید شده اند اما متاسفانه بدلیل عدم حمایت وزارت بهداشت و یا مشکلات مالی حداقل سه خط تولید از این داروها از 2 سال پیش تاکنون مجبور به تعطیلی و انحلال شده اند.

«سووداک» تنها داروی ایرانی درمان هپاتیت سی است که تحت مطالعات کارآزمایی بالینی با همکاری 60 تن از محققان و اعضای هیات علمی بیش از 50 مرکز تحقیقاتی دانشگاه های علوم پزشکی کشور قرار گرفته و نتایج این کارآزمایی ها در مجلات داخلی و خارجی معتبر به چاپ رسیده است.

در زمان تولید داروی سووداک هیچ یک از شرکتهای دارویی به علت کم شمار بودن مصرف کنندگان آن که ناشی از عدم شناسایی کامل مبتلایان هپاتیت سی بود،  حاضر به تولید دارو نبودند. حتی شرکتهایی که بعدا دارو را تولید کردند به علت فروش کم آن تصمیم به قطع تولید گرفتند.

در این شرایط که بیماران مبتلا به هپاتیت سی به شدت نیازمند داروی ارزان، در دسترس و اثربخش بر تمام ژنوتایپها بودند، پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران شرکت دانش بنیان «فن آوران روژان محقق دارو» را تاسیس  و اقدام به ثبت «سووداک»  و تولید آن با همکاری شرکت داروسازی دکتر عبیدی کرد.

این اقدام بموقع در تولید داروی ایرانی ، موجب کاهش شدید هزینه درمان هپاتیت سی در ایران از 75 میلیون تومان به 7.5 میلیون تومان در روزهای نخست و  یک و نیم میلیون تومان در حال حاضر شد در حالی که این دارو از هیچ حمایت دولتی و بودجه طرح های ملی نیز بهره مند نبود.

در گام بعدی، این شرکت دانش بنیان با اجرای دو طرح پایلوت «درمان رایگان هپاتیت سی گروه های پرخطر» و «درمان هپاتیت سی مبتلایان اچ آی وی» اقدام به درمان این بیماری در 500 فرد زندانی، معتاد تزریقی، افراد دارای سابقه مصرف مواد و مبتلایان در حاشیه شهرها ونیز 200 فرد مبتلا به اچ آی وی کرد.

همچنین در «طرح پایلوت برنامه ملی کنترل شهر به شهر هپاتیت سی» که از رفسنجان شروع شده، داروی «سووداک»  پس از مناقصه شرکتهای دارویی تولید کننده داروی درمان هپاتیت سی، با کمترین قیمت (750 هزار  تومان برای دوره سه ماهه درمان)، بدون بهره مندی از هر گونه بودجه دولتی صرفا با کمک صد در صدی خیرین شهر رفسنجان برای درمان رایگان مبتلایان هپاتیت سی مورد استفاده قرار گرفته است.

داروی ایرانی درمان هپاتیت سی به نام «سووداک» نیز که بدون بهره مندی از بودجه طرح های ملی پژوهشی به تولید انبوه رسیده و در دسترس بیماران قرار گرفته است، تنها نمونه ای از تلاش پژوهشگران ایرانی و اعضای هیات علمی دانشگاه ها برای ترجمان دانش،  کاربردی کردن نتایج تحقیقات با تولید محصولات دانش بنیان و کمک به تحقق کامل اقتصاد مقاومتی در راستای تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی است.