مرکز تحقیقات ویروس شناسی

واکسن پاپیلوما ویروس انسانی(HPV)
 

عفونت HPV  شایع ترین عفونت منتقله از راه جنسی می باشد ، تقریبا  اکثر زنان و مردانی که از نظر جنسی فعال هستند در طول زندگی خود به ویروس HPVمبتلا می شوند. این ویروس با ویروس HIV  و HSV  متفاوت می باشد.اکثر عفونت های ناشی از  ویروس  HPV  منجر به بروز علائم نمی شوند و یا خود به خود بهبود می یابند ، اما گاهی این عفونت پایدار بوده و موجب بروز زگیل تناسلی یا ضایعات پیش سرطانی  می شود.  عفونت  پایدار با انواع HPV  پرخطر ( انکوژن) می تواند موجب ابتلا به سرطان سرویکس، واژن ، ولو، پنیس، مقعد، دهان و گلو، پشت حلق از جمله قاعده زبان و لوزه ها( اوروفارنکس) شود. در اغلب موارد سرطان سال ها یا حتی دهه ها بعد از ابتلا به HPVرخ می دهد.  شایع ترین  HPVهای پر خطر نوع 16 و 18 می باشد. عفونت پایدار با انواع HPVکم خطر ( غیر انکوژن) موجب ابتلا به زگیل های تناسلی و ندرتاً زگیل های حنجره می شود. انواع کم خطر اغلب موجب تغییرات خوش خیم یا تغییرات با درجه پایین ( Low grade) در سرویکس می شوند. شایع ترین HPVهای کم خطر نوع 6 و 11 می باشد. افراد با ضعف سیستم ایمنی( افراد مبتلا به HIV  / ایدز ) توانایی کمتری برای مقابله با این ویروس دارند در نتیجه احتمال ابتلاء آن ها به  زگیل های تناسلی و انواع سرطان های ناشی از HPVبیشتر می باشد.

• HPV  و مشکلات بهداشتی ناشی از آن چقدر شایع می باشد؟

در حال حاضر حدود 79 میلیون آمریکایی به HPVمبتلا هستند و تقریباً 14 میلیون نفر نیز سالیانه به HPVمبتلا می شوند. شیوع HPVبه اندازه ای است که اغلب زنان و مردانی که از نظر جنسی فعال هستند حداقل به یک نوع از این ویروس در طول زندگی خود مبتلا می شوند. همانطور که ذکر شد مشکلات بهداشتی ناشی از این ویروس شامل زگیل تناسلی و انواع سرطان     می باشد. قبل از شناسایی و معرفی واکسن های HPV، سالیانه تقریباً 340000 تا 360000 زن و مرد به زگیل های تناسلی ناشی از این ویروس مبتلا می شدند. در ایالات متحده سالیانه بیش از 11000 زن به سرطان سرویکس ناشی از HPVمبتلا می شوند که 4400 مورد از آن به مرگ ختم می شود. به طور کلی سالیانه 17600 زن و 9300 مرد به سرطان های ناشی از ویروس HPVمبتلا می شوند.

در مطالعه ایی که توسط وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفت، درصد آلودگی زنان ایرانی 15-45 سال 6% تخمین زده شد. این عدد تقریباً مشابه کشورهای همسایه مانند ترکیه است. اما میزان بروز سرطان سرویکس به دلیل عادات و سبک زندگی و ژنتیک ویروس های HPV  موجود در ایران کمتر می باشد.

• HPVو مشکلات بهداشتی ناشی از آن قابل درمان است؟

درمانی برای خود ویروس وجود ندارد. اما مشکلات بهداشتی ناشی از آن قابل درمان است. زگیل های تناسلی توسط پزشک تشخیص داده و درمان می شوند، اگر زگیل ها درمان نشوند ممکن است خود به خود بهبود یابند  یا به همان اندازه بمانند و یا بزرگتر شوند. ضایعات پیش سرطانی که در غربالگری های روتین شناسایی می شوند نیز قابل درمان هستند. بقیه سرطان های مرتبط با ویروس چنانچه زود تشخیص داده شوند قابل درمان هستند.

• HPVچگونه منتقل می شود؟

HPV  از طریق رابطه جنسی با فرد مبتلا انتقال می یابد. HPVحتی زمانیکه فرد مبتلا علامت یا نشانه ای ندارد قابل انتقال می باشد. از آن جایی که علائم ابتلا به HPVمی تواند سال ها بعد از برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا بروز پیدا کند، تشخیص زمان ابتلا دشوار می باشد.

• چگونه می توان ابتلا به HPVرا تشخیص داد؟

تست تایید شده ای برای تشخیص HPVدر دهان یا حلق وجود ندارد. تست های غربالگری HPVبا شناسایی ضایعات پیش سرطانی و ویروس HPVاز وقوع سرطان سرویکس جلوگیری می کنند. اغلب افراد مبتلا به HPV  از ابتلای خود به این ویروس اطلاع ندارند. برخی با ظهور زگیل های تناسلی، برخی با مشاهده نتایج غیرطبیعی پاپ اسمیر و برخی دیگر پس از ابتلا به سرطان های مرتبط با HPVمتوجه ابتلا خود به ویروس می شوند. در حال حاضر در بسیاری از کشورها ، غربالگری سرطان سرویکس از روش مرسوم پاپ اسمیر به انجام تست HPVتغییر یافته است.

•  ابتلا به HPVبر بارداری اثرمی گذارد؟

فرد باردار و مبتلا به HPVممکن است به زگیل تناسلی و یا تغییرات سلولی سرویکس دچار شود. در نتیجه غربالگری های روتین برای سرطان سرویکس بایستی در دوران بارداری نیز ادامه یابد.

• چگونه می توان از HPVو مشکلات بهداشتی ناشی از آن جلوگیری کرد؟
• دریافت واکسن: واکسن های HPVبی خطر و موثر هستند. دریافت سه دوز از واکسن HPVدر گروه های سنی توصیه شده، زنان و مردان را در برابر ابتلا به HPVایمن می کند.
• غربالگری سرطان سرویکس: غربالگری منظم برای زنان 21-65 سال، با شناسایی به موقع ضایعات پیش سرطانی از وقوع سرطان سرویکس پیشگیری می نماید.
• استفاده از کاندوم لاتکس: استفاده از کاندوم های لاتکس شانس ابتلا به HPVرا کاهش می دهد اما ویروس از طریق نواحی آلوده که با کاندوم پوشانده نمی شوند قابل انتقال است. در نتیجه کاندوم حفاظت کاملی در برابر انتقال HPV  ایجاد نمی کند.
• روابط تک همسری: رابطه جنسی فقط با یک فرد که او نیز شریک جنسی دیگری ندارد خطر ابتلا را کاهش می دهد.

• چرا واکسیناسیون بر علیه HPVاهمیت دارد؟

عفونت های  HPVو تبعات ابتلا به آن از مشکلات شایع بهداشتی می باشد.دریافت واکسن با کاهش احتمال ابتلا به زگیل های تناسلی و سرطان، موجب کاهش نیاز به مراقبت های پزشکی، بیوپسی و پروسیجرهای تهاجمی(برای بررسی و پیگیری ضایعات غیرطبیعی) شده در نتیجه هزینه های درمانی و نگرانی های بیمار را کاهش می دهد.  انجام واکسیناسیون به همراه غربالگری سرطان سرویکس، بیشترین حفاظت را در برابر HPVایجاد می کند. واکسیناسیون بخش عمده ای از افراد جامعه ، شیوع انواع  HPVرا که واکسن مورد هدف قرار داده است کاهش می دهد در نتیجه احتمال ابتلا در افرادی که واکسینه نشده اند نیز کاهش می یابد( پدیده ایمنی گروهی). از آن جا که این ویروس اغلب افراد را در دوران نوجوانی و اوایل دهه 20 زندگی مبتلا می کند، یکی از راههای پیشگیری از آن انجام واکسیناسیون قبل از مواجهه با ویروس است. توجه به این نکته مهم است که واکسن عفونت و یا مشکلات بهداشتی ناشی از ویروس را درمان نمی کند. 

• چند نوع واکسن HPVوجود دارد؟

سه واکسن برای پیشگیری از HPV  وجود دارد. همه واکسن های HPVانواعی از این ویروس را که به طور شایع تری موجب سرطان سرویکس، ولو، واژن، مقعد و اوروفارنکس می شوند مورد هدف قرارمی دهند.

واکسیناسیون در 3 دوز   انجام می شود ( دوز اول، 1-2 ماه بعد از دوز اول، 6 ماه بعد از دوز اول) . دوز اضافه توصیه نشده است.

• واکسن Cervarix:این واکسن به دلیل پیشگیری از سرطان سرویکس  فقط برای زنان توصیه شده است. واکسن برای دختران 11-12 سال توصیه شده است ولی از 9 سالگی قابل استفاده می باشد. دختران و زنانی که در سن ذکر شده واکسینه نشده اند می توانند در 13-26 سالگی واکسن را دریافت نمایند.
• واکسن Gardasil:این واکسن ازبیشتر موارد سرطان سرویکس، سرطان واژن و ولو در زنان و از زگیل های تناسلی و سرطان مقعد در هر دو جنس پیشگیری می کند. واکسن برای دختران و پسران 11-12 سال توصیه شده است ولی از 9 سالگی قابل استفاده می باشد. زنانی که در زمان گفته شده سه دوز از واکسن خود را دریافت نکرده اند می توانند در 13-26 سالگی و مردان 13-21 سالگی واکسینه شوند. البته برای مردان هم جنس باز و یا مبتلا به ایدز یا هر بیماری دیگر با نقص سیستم ایمنی واکسیناسیون تا 26 سالگی نیز بلامانع است.
• واکسن Gardasil 9:این واکسن از سرطان سرویکس، واژن و ولو در زنان، از سرطان پنیس در مردان و از زگیل های تناسلی، سرطان مقعد و سرطان حلق در هر دو جنس پیشگیری می کند. واکسن برای دختران و پسران 11-12 سال توصیه شده است اما در سنین 9-26 سال نیز قابل استفاده می باشد.

جدول مشخصات واکسن Cervarix،   Gardasil و Gardasil9:

جدول بار بیماری های مرتبط با واکسن:

• مزایای واکسن برای زنان فعال از نظر جنسی چیست؟

به طور ایده آل واکسیناسیون باید قبل از شروع فعالیت جنسی و مواجهه با HPVانجام شود. زنانی که قبل از واکسیناسیون رابطه جنسی داشته اند به دلیل احتمال مواجهه قبلی با ویروس ، سود کمتری از واکسن خواهند برد . اما بیشتر زنان جوان همچنان با دریافت واکسن ایمن خواهند شد.

• زنان باردار می توانند واکسینه شوند؟

واکسیناسیون برای زنان باردار توصیه نمی شود. مطالعات نشان  داده اند که واکسن های HPVدر زنانی که در دوران بارداری واکسینه شده اند مشکلی ایجاد نمی کند اما تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است. هیچ زن بارداری نباید هیچ دوزی از واکسن را تا اتمام دوران بارداری خود دریافت نماید. اگر فردی تصمیم به بارداری دارد باید قبل از اقدام برای باردار شدن واکسینه شود

دریافت واکسن در دوران بارداری دلیلی بر خاتمه بارداری نیست اما اگر فردی بعد از دریافت یک یا بیش از یک دوز از واکسن متوجه بارداری خود شد باید دوزهای تکمیلی واکسن را بعد از اتمام بارداری دریافت نماید.

• آیا دختران/ زنان باید قبل از واکسینه شدن غربالگری سرطان سرویکس را انجام دهند؟

نیازی به انجام تست HPVیا پاپ اسمیر قبل از انجام واکسیناسیون نیست. اما از آن جایی که هیچ واکسنی در برابر تمام انواع HPVمحافظت ایجاد نمی کند ، غربالگری سرطان سرویکس بعد از دریافت سه دوز از واکسن نیز باید به طور منظم انجام شود.

• ایمنی حاصل از واکسن چه مدت باقی می ماند؟

تحقیقات نشان دادند که ایمنی حاصل از واکسن طولانی مدت است. مطالعات جدید بعد از 10 سال پیگیری افراد واکسینه شده، شواهدی را مبنی بر کاهش ایمنی در طول زمان نیافته اند.

• چنانچه هر سه دوز واکسن به طور کامل دریافت نشود باز هم ایمنی در برابر HPVایجادمی شود؟

هنوز مشخص نیست دریافت یک یا دو دوز از واکسن به چه میزان ایمنی در فرد ایجاد می کند در نتیجه دریافت هر سه دوز به طور کامل اهمیت دارد.

• واکسن های HPVایمن هستند؟

هر سه واکسن موجود مورد تایید سازمان غذا و دارو (FDA) می باشند. CDC  موثر و ایمن بودن این واکسن ها را تایید کرده است. واکسن HPVدر هزاران فرد در سراسر دنیا مورد مطالعه قرار گرفته و مشکلی از نظر ایمنی ایجاد نکرده است. عوارض جانبی ناشی از واکسن خفیف و شامل  درد در محل تزریق، تب، سرگیجه و تهوع می باشد. ایمنی واکسن همچنان توسط CDCو FDAبررسی می شود.       

از حال رفتن که بعد از هر پروسیجر درمانی ممکن است اتفاق بیفتد، بعد از واکسیناسیون گزارش شده است.  از حال رفتن پس از واکسیناسیون به ویژه در نوجوانان شایع تر است. از آنجایی که از حال رفتن ممکن است منجر به افتادن و آسیب در فرد  شود، نوجوانان و بزرگسالان باید در زمان واکسیناسیون دراز کشیده یا نشسته باشند و تا 15 دقیقه بعد از انجام واکسیناسیون نیز در این موقعیت بمانند.