مرکز تحقیقات ویروس شناسی

همه‌گیری کووید-۱۹باعث مرگ‌ومیر فراوانی در سراسر جهان شده و هنوز هم این پاندمی در حال گسترش است. در حال حاضر پژوهشگران به دنبال این هستند که عوامل خطری را که باعث افزایش مرگ‌ومیر در بیماران مبتلا به کووید-۱۹می‌شود، شناسایی کنند و از طریق شناسایی و پیشگیری از این عوامل خطر، تا حدودی از مرگ‌ و میر ناشی از این بیماری بکاهند.

در حال حاضر از روش‌هایی مانند سی‌تی‌ اسکن ریه و آزمایش برخی مارکرها یا نشانگرهای آزمایشگاهی خاص برای تعیین شدت و احتمال مرگ‌ومیر در بیماران کووید-۱۹ استفاده می‌شود و پژوهشگران مطالعات مختلفی را برای یافتن مارکرهای آزمایشگاهی جدید انجام می‌دهند تا بتوانند مارکرهایی بیابند که در همه آزمایشگاه‌ها در دسترس باشند و هزینه خیلی زیادی نداشته باشند.

دکتر تکتم علیرضایی، پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت و بهداشت باروری مردان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  درباره مطالعه‌ای که بر روی دو مارکر جدید برای پیش‌بینی شدت کووید-۱۹ انجام داده است این چنین توضیح داد: در این مطالعه ما از یکسری مارکرهای آزمایشگاهی ساده استفاده کردیم. یکی از این مارکرها «آلبومین سرم» بود. این مارکر تا حد زیادی می‌تواند وضعیت تغذیه افراد را پیش‌بینی کند. مارکر دیگری که در این مطالعه استفاده شد، BUN یا نیتروژن اوره خون (Blood urine nitrogen) بود که تا حدودی نشان‌دهنده عملکرد کلیه است.

وی ادامه داد: با توجه به این‌که هر کدام از این مارکرها به تنهایی نمی‌توانند نشان‌دهنده شرایط بیمار باشند و تحت تاثیر عوامل مختلفی در بدن قرار می‌گیرند، در این پژوهش نسبتBUN به آلبومین سرم، مورد مطالعه قرار گرفت.

پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت و بهداشت باروری مردان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به روش انجام این مطالعه گفت: در این مطالعه ۴۳۳ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ که در بیمارستان بستری شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. از تمامی بیماران در بدو ورود به مطالعه و بدو ورود به بیمارستان، نمونه خون گرفته شد و در آزمایشگاه، میزان آلبومین سرم و سطحBUN را اندازه‌گیری کردیم. وضعیت این بیماران به مدت ۳۰ روز پیگیری شد.

وی با اشاره به شدت کووید-۱۹ در این بیماران، ادامه داد: بیماران شرکت‌کننده در این مطالعه بر اساس شدت بیماری به پنج دسته تقسیم شدند. تقریبا ۳۰ درصد بیماران در گروه خفیف قرار گرفتند، ۳۶ درصد در گروه عفونت ریوی شدید، ۲۴ درصد در گروه فرم درگیری شدید ریوی(ARBS) و ۶ درصد در عفونت شدیدتر ریه و حدود ۲.۳ درصد نیز در مرحله سپتیک شوک بودند که این مرحله، مرحله‌ای است که بیماران وارد یک مرحله غیرقابل برگشت می‌شوند و معمولاً بیمارانی که وارد این فاز بیماری می‌شوند، دچار مرگ‌ومیر می‌شوند.

علیرضایی افزود: متاسفانه ۲۷ درصد از بیمارانی که وارد این مطالعه شدند، در پایان ۳۰ روز فوت کردند. تعدادی از این بیماران در داخل بیمارستان و تعدادی از آن‌ها نیز پس از ترخیص از بیمارستان در فاصله ۳۰ روز بعد از بستری فوت کردند.

 وی در خصوص نتایج این مطالعه، توضیح داد: در بررسی‌های این مطالعه، ارتباط بین نسبتBUN به آلبومین سرم و مرگ‌ومیر بیماران مشاهده شد. در این مطالعه، به این نتیجه رسیدیم که نسبت میزانBUN به آلبومین و سطح آلبومین سرم به طور چشم‌گیری می‌تواند در تعیین شدت بیماری کووید-۱۹ مؤثر باشد.

پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت و بهداشت باروری مردان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطر نشان کرد: از مارکرهای آزمایشگاهی مثل سطح آلبومین و سطحBUN به آلبومین در زمانی که بیمار مبتلا به کووید-۱۹ در بیمارستان بستری ‌می‌شود، می‌توان برای تعیین احتمال مرگ‌ومیر در پایان ۳۰ روز پس از ابتلا و تشخیص شدت بیماری استفاده کرد.

وی ادامه داد: اگر این مارکر آزمایشگاهی در زمان بستری خیلی بالا باشد، احتمالاً دچار نوع شدید بیماری خواهد شد و احتمال مرگ‌ومیر او بالاتر است. بنابراین از ابتدا می‌توان تصمیم‌ گرفت که بیمار نیاز به مراقبت ویژه و بستری درICU دارد یا خیر.

علیرضایی در مورد زمان انجام این آزمایش، توضیح داد: این مطالعه در اسفند ۱۳۹۸ تا اردیبهشت ۱۳۹۹ و در زمان آغاز همه‌گیری کووید-۱۹ در ایران انجام شد. در آن زمان هیچ واکسن و هیچ داروی تایید شده‌ای برای این بیماری وجود نداشت. به همین دلیل بیماران تحت تاثیر واکسیناسیون و درمان‌های خاصی نبودند. در حال حاضر بیشتر افراد واکسن زده‌اند و همین می‌تواند بر شدت بیماری اثرگذار باشد.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان«The role of blood urea nitrogen to serum albumin ratio in the prediction of severity and30‐day mortality in patients with COVID‐19  »در مجلهHealth Science ReportsانتشاراتWiley منتشر شده است. در انجام این مطالعه تکتم علیرضایی، سعیده هوشمند، رعنا ایریلوزادیان، بهزاد حاجی‌مرادی، صدرا منتظری و آرش شایق با یکدیگر مشارکت داشتند.