مرکز تحقیقات ویروس شناسی

آبله میمونی بیماری نادر و شبیه به آبله است که بیشتر در کشورهایی با جنگل‌های بارانی در آفریقای مرکزی و غربی رخ می‌دهد. این بیماری در سال ۱۹۵۸در میمون‌های آزمایشگاهی کشف شد. مدتی بعد پس از مطالعات حیوانات در آفریقا، شواهدی از عفونت ویروس ارتوپاکس در تعدادی از جوندگان آفریقایی نیز یافت شد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که آبله میمونی می‌تواند موش و خرگوش را نیز آلوده کند. در سال ۱۹۷۰، برای نخستین‌بار این بیماری در انسان گزارش و در ژوئن ۲۰۰۳، آبله میمون در ایالات متحده گزارش شد. در آفریقا عفونت‌های ناشی از آبله میمون در بین هر ۱۰نفر، باعث مرگ یک نفر شده است.

در سال ۲۰۱۷، شیوع آبله میمونی در نیجریه آغاز شد. وزیر بهداشت این کشور اظهار کرد که ویروس به ۱۱ایالت گسترش یافته و ۷۴نفر مشکوک به ابتلاء هستند. تصور می‌شود این شیوع بزرگ در اثر طغیان رودخانه پدید آمده باشد؛ چراکه باعث شده بود تا حیوانات وحشی آلوده با انسان ارتباط نزدیک‌تری داشته باشند. در نتیجه، این یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است که از حیوانات به انسان منتقل می‌شود و شیوع می‌یابد.

در سپتامبر ۲۰۱۸، در انگلیس گزارش دادند که این ویروس سه نفر را که به نیجریه سفر کرده بودند، به بیماری آبله میمونی مبتلا کرده است. از سال ۲۰۱۷، بیماری در نیجریه شیوع یافته است، ۸۹فرد آلوده گزارش شدند و شش مورد مرگ به وقوع پیوست. احتمالاً این سه بیمار انگلیسی هنگام بازدید از نیجریه در معرض ویروس قرار گرفته بودند. در ششم خرداد ۱۴۰۰، یک دامپزشک ۵۳ساله چینی در اثر این بیماری درگذشت. طبق گزارش‌ها، این دام‌پزشک چند ماه قبل دو میمون مرده را کالبدشکافی کرده بود و بعد از چند ماه به این بیماری دچار شد.

شناسایی یک بیمار مبتلا به آبله میمون در انگلستان طی چند روز گذشته

طی چند روز گذشته مقام‌های بهداشتی انگلیس از شناسایی یک مورد ابتلاء به بیماری عفونی آبله‌میمون در این کشور خبر داده‌اند. روزنامه گاردین روز شنبه گذشته به نقل از مقام‌های اداره امنیت سلامت انگلیس(UKHSA) نوشت که بیمار مزبور به‌تازگی به نیجریه سفر کرده است و هم‌اکنون در بخش مراقبت‌های ویژه بیماران تنفسی در یکی از مراکز درمانی لندن، بستری است.

به گفته کالین براون متخصص بیماری‌های عفونی در اداره امنیت سلامت انگلیس، ویروس آبله میمون میان انسان‌ها سرایت‌پذیری اندکی دارد و از این جهت نمی‌توان آن را خطری جدی برای سلامت عمومی جامعه به شمار آورد. آبله‌میمون شبیه به آبله انسانی است و این بیماری در بسیاری از مناطق جهان سال‌ها است که ریشه‌کن شده و نمونه تازه‌ای از آن گزارش نشده اما با این حال، در سال‌های اخیر به ویژه پس از همه‌گیری ویروس کرونا، نگرانی از شیوع این ویروس بیشتر شده است.

بیماری آبله میمون چیست؟

آبله میمون نوعی بیماری مشترک انسان و دام است. این بیماری توسط ویروس آبله میمون یک ویروسDNA، عضو از نژادOrthopoxvirus ایجاد می‌شود. این گونه بیماری شامل ویروس‌های بیماری‌زای دیگر مانند ویروس واریول (عامل ایجاد بیماری آبله) نیز هست.

مخزن طبیعی ویروس آبله میمون ناشناخته مانده است؛ گرچه اعتقاد بر این است که جوندگان منبع اصلی ورود آن به جمعیت انسانی است. این عفونت مشترک انسان و دام در کشورهای آفریقای مرکزی و غربی بومی است و به طور پراکنده باعث شیوع در جمعیت انسانی می‌شود. دو دسته از ویروس آبله میمون شناخته شده است؛ کلاد حوضه آفریقای مرکزی یا کنگو(CB) که عمدتاً در منطقه آفریقای مرکزی و کلاد آفریقای غربی(WA) یافت شده که عمدتاً در منطقه فرعی غرب آفریقا دیده می‌شود.

آبله میمون مسری است؟

ممکن است این بیماری از حیوانات به افراد یا از یک شخص به شخص دیگری منتقل شود اما میزان مرگ‌ومیر آن بسیار کمتر از آبله است. میزان مرگ‌ومیر موردی برای عفونت این ویروس در آفریقا، از حدود یک تا ۱۵ درصد در بزرگسالان و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد در کودکان متفاوت است. طبق تحقیقات، آبله میمونی هیچ جمعیت حیوانی بومی را آلوده نکرده و تنها انسان را آلوده کرده است.

روش‌های ابتلاء به آبله میمون

عوامل خطر، شامل گزش و خراش توسط حیوانات آلوده است که با حیوانات آفریقایی آلوده به ویروس تماس داشته‌اند. توصیه می‌شود مردم از خوردن هر نوع گوشت این حیوانات، خودداری کنند. مطالعات اخیر نشان داده است که آبله میمونی می‌تواند چندین گونه از پستانداران را آلوده کند، حتی اگر این گونه‌ها هرگز در محیط طبیعی خود با ویروس ارتباط نداشته باشند. با اجتناب از تماس مستقیم جسمی با بیمار و استفاده از دستکش و ماسک صورت توسط مراقبان بیمار، می‌توان انتقال بین انسانی ویروس را کاهش داد یا از آن جلوگیری کرد.

در حالت کلی، روش‌های انتقال ویروس آبله میمونی به شرح خوردن گوشت نپخته، خوردن محصولات دامی نپخته، گزش حیوانات، تماس مستقیم با بدن حیوان آلوده یا مدفوع و ادرار آن‌ها و قطرات تنفسی در ارتباط بین دو انسان است.

علائم ابتلاء به آبله میمون

آبله میمون با تب، سردرد، درد عضلانی و خستگی شروع می‌شود و تفاوت اصلی بین علائم این بیماری و آبله در این است که در بیماری میمونی، حیوان میمون باعث تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) می‌شود؛ درحالی‌که آبله این‌گونه نیست. دوره کمون (زمان عفونت تا علائم) برای آبله با منشأ میمونی معمولاً هفت تا ۱۴ روز است اما می‌تواند از پنج تا ۲۱ روز باشد.

آنفلانزای آبله میمون غالباً با ویژگی‌های غیراختصاصی تب، لرز، میالژی، سردرد، بی‌حالی، لنفادنوپاتی و به دنبال آن بثورات وزیکولو _ پوسچولار ناشی از ویروس آبله میمون بروز می‌کند. به طور کلی تب، سردرد شدید، لنفادنوپاتی (تورم غدد لنفاوی)، کمر درد میالژی (درد عضلانی) و آستنی شدید (کمبود انرژی) در علائم کلی این بیماری قرار می‌گیرند. لنفادنوپاتی از ویژگی‌های بارز آبله میمون در مقایسه با سایر بیماری‌هایی است که ممکن است در ابتدا به نظر مشابه آبله مرغان، سرخک، آبله باشد.

فوران پوست معمولاً طی دو تا سه روز پس از ظهور تب آغاز می‌شود. بثورات پوستی روی صورت حدود ۹۵ درصد، کف دست و پا حدود ۷۵ درصد و دستگاه تناسلی ۳۰ درصد است؛ همچنین روی مخاط دهانی و قرنیه چشم نیز تأثیرگذار خواهد بود. بثورات بیش از اندام، در صورت متمرکز می‌شوند. این بیماری در صورت (در ۹۵ درصد موارد)، و کف دست و کف پا (۷۵ درصد موارد) تأثیر می‌گذارد. همچنین غشاهای مخاطی دهان (در ۷۰ درصد موارد)، دستگاه تناسلی (۳۰ درصد) و قرنیه تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

بثورات به طور متوالی از ماکول (ضایعات با پایه صاف) به پاپول (ضایعات محکم کمی برجسته)، وزیکول (ضایعات پر از مایع شفاف)، پوستول (ضایعات پر از مایع مایل به زرد) و پوسته‌هایی که خشک می‌شوند و می‌ریزند، تکامل می‌یابد. در موارد شدید، ضایعات می‌توانند به هم متصل شوند تا قسمت‌های زیادی از پوست از بین بروند.

واکسن آبله میمونی

۱۰ درصد از افراد جوان مبتلا به این بیماری فوت شده‌اند. این بیماری ممکن است با بیماری‌های دیگری از جمله سرخک، آبله مرغان، سیفلیس، آلرژی، گال و عفونت‌های باکتری پوست اشتباه گرفته شود. احتمال ابتلاء به آبله میمونی خفیف در اثر تزریق واکسن وجود دارد.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده ( FDA) به اولین داروی tecovirimat با دارا بودن نشانه‌ای برای درمان آبله (تحت قانون حیوانات) مجوز داده است. واکسن آبله میمونی توانسته برای جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری در ایالت متحده مجوز دریافت کند؛ البته به علت رابطه نزدیک بین دو بیماری آبله و آبله میمونی، حتی خود واکسن آبله می‌تواند در جلوگیری از مبتلا شدن به نوع میمونی مؤثر باشد. براساس تحقیق‌های انجام شده در آفریقا، تأثیرپذیری این واکسن ۸۵ درصد بوده است.

 

ماده 2000ACAMاز ویروس زنده واکسینیا تشکیل شده است، می‌تواند برای ایمن‌سازی افراد بزرگسال با حداقل ۱۸ سال و در معرض بیماری آبله میمون استفاده شود. درحال‌حاضر، واکسن این بیماری در دسترس عموم نیست اما در صورت شیوع این بیماری در آمریکا، CDC  دستورالعمل‌هایی را برای افراد واکسینه شده تعیین خواهد کرد. ارزیابی این واکسن توسطFDA آمریکا انجام و تائید شده است.

نحوه تشخیص و پیشگیری از ابتلاء به بیماری آبله میمونی

ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی فرد را معاینه و درخصوص علائمی که دارد از وی سوال می‌کند. لازم است اگر اخیراً فرد گزش حیواناتی داشته است به او بگویید. اگر اخیراً از شخصی مبتلا به آبله میمون مراقبت یا عیادت کرده است نیز این مورد را اطلاع دهد. همچنین آزمایش خون برای بررسی ویروس آبله میمون استفاده می‌شود.

نمونه‌برداری روشی است که برای گرفتن نمونه آزمایش انجام می‌شود. ارائه دهندگان خدمات بهداشتی ممکن است نمونه‌هایی از پوست، مایعات تاول‌ها یا پوسته از زخم‌ها را جمع‌آوری کنند. این نمونه‌ها از نظر وجود ویروس آبله میمون آزمایش می‌شوند. از کشت سواب گلو نیز برای گرفتن نمونه از گلو جهت آزمایش ویروس استفاده می‌شو؛ کشت گلو با مالیدن یک پنبه روی پشت گلو انجام می‌شود.

برای پیشگیری از ابتلاء به این بیماری باید از تماس با حیواناتی که به احتمال زیاد مبتلا به این ویروس هستند، خودداری شود؛ حتی جنازه حیوانات مرده نیز نباید لمس شود. از تماس با وسایل شخصی و استفاده از تختخواب فرد یا حیوان آلوده خودداری شود و در صورتی که مجبور به ارتباط با فرد آلوده به بیماری آبله از نوع میمونی هستید، حتماً روزانه دست و صورت خود را با آب و صابون بشویید. همچنین از دستکش یا ماسک و شیلد برای جلوگیری از ورود ویروس استفاده شود.