دکتر سید علیرضا ناجی، رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی
پاسخ به ۶ سوال مهم درباره ویروس جهش یافته کرونا
استاد تمام ویروس شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه تنها مساله قطعی درباره ویروس جهش یافته بریتانیایی، افزایش دوبرابری سرعت انتقال آن است، گفت: اظهارنظرهای فعلی در خصوص افزایش شدت بیماریزایی، کاهش طیف سنی مبتلایان و یا ناکارآمد بودن واکسن در مقابله با سویه جدید ویروس تنها بر اساس مشاهدات است و هنوز چیزی به صورت قطعی تایید نشده است.
دکتر سیدعلیرضا ناجی در گفت‌وگو با ایسنا،با تاکید بر اینکه اظهارنظر قطعی درباره واریانت جدید کروناویروس یعنی ویروس جهش یافته بریتانیا و یا آفریقای جنوبی باید به بعد از انتشار نتایج مطالعات و تحقیقات در حال اجرا موکول شود، گفت: تنها چیزی که در حال حاضر در رابطه با ویرس جهش یافته بریتانیا می‌توان به صورت قطعی مطرح کرد این است که سرعت انتقال این ویروس نسبت به سویه‌های قبلی تا حدود ۷۰درصد افزایش یافته یعنی حدودا ۲برابر شده است.
آیا واریانت جدید تاثیری بر افزایش شدت بیماری و مرگ و میرها داشته است؟
وی با بیان اینکه در خصوص افزایش بیماریزایی و یا میزان مرگ و میر ناشی از واریانت جدید ویروس در بریتانیا و آفریقای جنوبی هنوز به طور متقن و قطعی نمی‌توان اظهارنظر کرد، توضیح داد: این دو واریانت جدید با وجود برخی تشابهات از همدیگر جدا بوده و هر کدام تغییرات مربوط به خود را دارند، البته اظهارات شخصی برخی از پزشکان بریتانیایی و آفریقای جنوبی نگرانی‌هایی مبنی بر احتمال افزایش بیماریزایی این ویروس جدید را نسبت به واریانت‌های قدیمی مطرح کرده ولی تا به امروز اطلاعات مستندی در رابطه با افزایش مرگ و میرهای ناشی از واریانت جدید گزارش نشده است.
آیا طیف سنی در واریانت جدید تغییر کرده؟
وی همچنین در رابطه با اظهاراتی مبنی بر تغییر طیف سنی مبتلایان و افزایش میزان ابتلا در کودکان و افراد زیر ۲۰ سال، توضیح داد: این اظهارات نیز تنها بر اساس مشاهدات شخصی پزشکان بریتانیا و آفریقای جنوبی مطرح شده و هنوز در قالب تحقیقات و آزمایشات قطعی ثابت نشده است. حتی برخی معتقدند افزایش آمار ابتلا در کودکان ممکن است به دلیل دورکاری بیشتر بزرگسالان و حضور بیشتر کودکان در مدارس باشد. بنابراین برای اظهارنظر قطعی در خصوص افزایش بیماری زایی در سنین پایین‌تر باید منتظر انتشار نتایج مطالعات مربوط به دوره بیماری و درمان‌های مرتبط با واریانت جدید باشیم.
کارایی واکسن‌ها در مقابله با سویه جدید ویروس چقدر است؟
وی همچنین با اشاره به نگرانی‌های موجود در خصوص اثربخشی و کارایی واکسن‌ها در مقابله با جهش جدید ویروس، اظهار کرد: گفته شده که احتمالاً برخی از آنتی بادی‌ها نسبت به واریانت جدید ویروس در آفریقای جنوبی واکنش ضعیف‌تری نشان می‌دهد که البته در این رابطه باید منتظر نتایج مطالعات کارآزمایی واکسن در آفریقای جنوبی باشیم.
دکتر ناجی ادامه داد: اخیرا کارآزمایی بالینی واکسن‌های آکسفورد و جانسون اند جانسون در دو منطقه جغرافیایی مختلف در آفریقای جنوبی انجام شده و طی آن واکسن آکسفورد بر روی ۲۱۰۰ نفر و جانسون اند جانسون بر روی ۴۱ هزار نفر اجرا شده؛ بر این اساس باید بررسی شود که چند درصد از این داوطلبان در آفریقای جنوبی به واریانت جدید مبتلا شده‌اند و پس از آن ببینیم نتایج این تحقیقات درباره مخدوش شدن و یا کارایی واکسن به چه صورت است که نتایج این مطالعه در اواخر ژانویه منتشر می‌شود.
وی با بیان اینکه نگرانی در رابطه با کارایی واکسن‌ها در مقابله با جهش بریتانیایی ویروس کمتر است، اظهار کرد: هرچند فکر می‌کنیم که واریانت‌های جدید کاملاً واکسن را ناکارآمد نمی‌کند و تنها ممکن است کمی از کارایی آن بکاهد که با اعمال اصلاحاتی بر روی واکسن می‌توان کارایی آن در مقابل تغییرات ویروس را ارتقا داد، ولی این پروسه چندین ماه زمان می‌برد.
آیا علایم کووید با ویروس جهش یافته تغییر کرده؟
دکتر ناجی همچنین با بیان اینکه علایم بیماری کووید ۱۹ با ویروس جهش یافته تغییری نکرده است، گفت: علایم همچنان بیشتر تنفسی بوده و مانند موارد قبلی کووید می‌تواند از طیف شدید تا خفیف را ایجاد کند. همچنین به نظر نمی‌رسد که پروتکل‌های درمانی در برابر واریانت جدید بی‌اثر باشد و گزارشی مبنی بر این موضوع نداشته‌ایم.
بهبودیافتگان کرونایی از ویروس جدید مصون هستند؟
رییس مرکز تحقیقات ویرس شناسی همچنین با اشاره به نگرانی‌هایی مبنی بر تاثیر ویروس جهش یافته بر بهبودیافتگان کرونایی و بی اثر بودن آنتی بادی‌های تولید شده در بدن این افراد در مقابله با واریانت جدید ویروس، توضیح داد: این نگرانی مشابه مطالبی است که درباره واکسن مطرح شد؛ اگر ایمنی ایجاد شده از طریق واکسن را با ایمنی ایجاد شده از طریق عفونت طبیعی شبیه به هم در نظر بگیریم، مشاهدات نشان داده که برخی از آنتی بادی‌های تولید شده علیه واریانت‌های قدیمی کووید، در برابر واریانت جدید به خصوص واریانت آفریقای جنوبی واکنش ضعیف‌تری نشان داده، البته این اظهارات هنوز ثابت نشده و تنها درباره درصدی از آنتی بادی‌ها بوده و همه آنتی بادی‌ها غیرفعال نشده‌اند.
دکتر ناجی با تاکید بر اینکه همه چیز به انتشار تحقیقات کارآزمایی واکسن در آفریقای جنوبی بستگی دارد، عنوان کرد: البته نگرانی در مورد واریانت بریتانیا کمتر است و همین نگرانی پایین هم فقط درباره کم شدن کارایی آنتی بادی در مقابله با ویروس است، نه اینکه آنتی بادی حاصل از عفونت طبیعی و یا واکسن کاملاً در برابر جهش جدید ویروس ناکارآمد باشد.
ویروس بریتانیایی با کیت‌های تشخیص فعلی قابل شناسایی است؟
این ویروس شناس همچنین با بیان اینکه ویروس بریتانیایی با تست‌های تشخیص فعلی در داخل کشور قابل شناسایی است، گفت: تغییرات ایجاد شده در نواحی از ویروس رخ داده که خللی در روش‌های شناسایی مولکولی ما وارد نمی‌کند و همچنان با روش‌ها و کیت‌های تشخیص قبلی، ویروس بریتانیایی و واریانت های جدید ویروس قابل شناسایی است.
شروع هرچه سریع‌تر واکسیناسیون عمومی راهکار مقابله با سویه‌های جدید ویروس
دکتر ناجی با تاکید بر اینکه بیش از ۹۰ درصد واریانت‌ها و سویه‌های در حال چرخش ویروس در دنیا از واریانت های قدیمی است، گفت: این مساله اهمیت شروع هر چه سریع تر پروسه واکسیناسیون عمومی در کشورها را چندبرابر می‌کند، بنابراین مسئولین کشور ما نیز باید هر چه سریع‌تر نسبت به خرید واکسن‌های موجود و آغاز پروسه واکسیناسیون در داخل کشور اقدام کنند تا بتوانیم مردم کشور را در مقابل ویروس و جهش‌های جدید آن مصون کنیم.
ضرورت استقرار سیستم پایش مناسب برای پیشگیری از گسترش ویروس بریتانیایی
وی با اشاره به نکته دیگری در رابطه با واریانت جدید ویروس، عنوان کرد: اگرچه برخی کشورها همچون انگلستان در مقابله با جهش جدید بسیار بد عمل کردند ولی باید توجه کنیم که واریانت جدید ویروس در کشورهایی همچون استرالیا نیز مشاهده شد ولی این کشور به دلیل وجود سیستم پایش بسیار قوی در بیماریابی و ردیابی موارد در تماس با بیماران و همچنین ایزوله کردن آنان، به سرعت از گسترش ویروس جدید پیشگیری کرد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین اگرچه خصوصیت ویروس جدید، افزایش سرعت انتقال آن است اما با استقرار یک سیستم پایش مناسب، افزایش حداکثری تست‌های تشخیصی و شناسایی و ایزوله کردن موارد جدید ابتلا می‌توان از گسترش این ویروس پیشگیری کرد.
دکتر ناجی با اشاره به کاهش آمار ابتلا و موارد جدید روزانه و همچنین کاهش موارد مرگ و میر در داخل کشور به دنبال اجرای محدودیت ها و همچنین تمهیداتی مانند تغییر پروتکل درمانی و پوشش بیمه‌ای داروهای ضدویروسی، عنوان کرد: علی رغم تمام این تمهیدات هنوز روزانه نزدیک به ۶۰۰۰ نفر موارد جدید عفونت در کشور شناسایی می‌شود که با توجه به ورود واریانت جدید یعنی ویروس جهش یافته انگلیسی باید سیاست‌های سفت و سخت‌تری از سوی دولت و مسئولان اتخاذ شود.
رییس مرکز تحقیقات ویرس شناسی افزایش حجم تست‌های تشخیصی و تقویت سیستم پایش، ردیابی و قرنطینه مبتلایان و موارد در تماس نزدیک با آن‌ها را در جهت مقابله با گسترش ویروس جهش یافته بریتانیایی در کشور را بسیار مهم و ضروری دانست.