مرکز تحقیقات ویروس شناسی

ویروس‌های آنفلوانزا پروتئینی قارچ‌شکل موسوم به نورآمینیداز دارند که دارای «نیمه‌ای پنهان» است زیرا در مورد ساختار زیر کلاهک قارچ‌شکل آن تحقیق زیادی نشده است. بر اساس پژوهشی که در نشریه ایمنی Immunity منتشر شده است، از پادتن‌هایی که به این بخش می‌چسبند می‌توان به‌عنوان پایه داروها و واکسن‌های مقابله با بسیاری از ویروس‌های آنفلوانزا استفاده کرد.

در حال حاضر، واکسن‌های آنفلوانزای موجود طوری طراحی شده‌اند تا ساختار متفاوتی از ویروس آنفلوانزا، هماگلوتینین، را هدف قرار دهند. این پروتئین آب‌نبات‌شکل به ویروس امکان می‌دهد که به سطح سلول انسان بچسبد و سپس، به داخل آن نفوذ کند. اما به‌سرعت جهش پیدا می‌کند و به همین دلیل، واکسن آنفلوانزا باید هر سال به‌روز شود تا بر هماگلوتینین سویه‌های ویروس در گردش موثر باشد.

این در حالی است که بخش زیر کلاهک نورآمینیداز به سرعت هماگلوتینین جهش پیدا نمی‌کند و در سویه‌های متفاوت ویروس آنفلوانزا بسیار مشابه است.

تصور می‌شود که نورآمینیداز به ویروس آنفلوانزا کمک می‌کند روی سطح سلول میزبان حرکت کند تا گیرنده‌ای را که ترجیح می‌دهد بیابد. بعد، وقتی ویروس سلول را آلوده کرد و داخل سلول تکثیر شد، نورآمینیداز به ویروس‌های جدید کمک می‌کند از سلول خارج شوند.

برخی داروهای ضدویروس مانند تامی‌فلو در واقع نورآمینیداز را مهار می‌کنند و در نتیجه، جلو خروج ویروس آنفلوانزا از سلول‌های آلوده را می‌گیرند. جهش‌هایی که ساختار نورآمینیداز را تغییر می‌دهند از آسیب‌پذیری ویروس مقابل این داروها می‌کاهند.

دانشمندان تاکنون پادتن‌های انسانی معدودی یافته‌اند که بر نورآمینیداز موثر باشند، و این پادتن‌ها معمولا به بالا یا کناره کلاهک قارچ‌شکل این پروتئین می‌چسبند. این بخش‌های کلاهک بیشتر مستعد جهش‌‌هایی‌اند که به ویروس آنفلوانزا کمک می‌کند مقابل داروها مقاومت بیشتری داشته باشند.

دانشمندان موسسه ملی سلامت (NIH) شش پادتن در خون افراد شناسایی کرده‌اند که به بخش زیرکلاهک نورآمینیداز می‌چسبند. آزمایش‌ها نشان داده است که این پادتن‌ها بر دو گونه متفاوت آنفلوانزای نوع ای (A) موثر بوده‌اند.

این پادتن‌ها چه پیش از آلودگی و چه پس از آلودگی به ویروس، مصونیتی قوی ایجاد کردند. دانشمندان همچنین اثر این پادتن‌ها روی سویه‌های مقاوم به داروی آنفلوانزا را امتحان کردند و دریافتند که همچنان همان میزان مصونیت را ایجاد می‌کنند.

یافته‌های جدید حاکی از آن است که برخی ویژگی‌های قسمت زیرکلاهک پروتئین نورآمینیداز می‌تواند در داروها یا واکسن‌های آتی کاربرد داشته باشد و راه‌ را برای داروهای موثرتری باز کند که هم‌زمان مقابل سویه‌های گوناگون مصونیت ایجاد کنند.