حقایق کلیدی در رابطه با واکسن آنفلوانزای فصلی
واکسیناسیون آنفلوانزا
- چرا باید در برابر آنفلوانزا واکسینه شویم؟
آنفلوانزا بیماری حاد تنفسی است که می تواند موجب بستری شدن و یا حتی مرگ و میر شود. هر آنفلوانزای فصلی ویژگی های متفاوتی دارد و عفونت آنفلوانزا می تواند به طرق مختلف بر افراد اثر بگذارد.حدود 80% –90% از مرگ و میرهای مرتبط با آنفلوانزا در افراد مسن تر از 65 سال رخ می دهد. واکسن آنفلوانزای فصلی (تزریقی و استنشاقی) بهترین راه جهت کاهش ابتلا به آنفلوانزای فصلی و انتقال آن به دیگران می باشد.وقتی افراد بیشتری در برابر آنفلوانزا واکسینه شوند، آنفلوانزا کمتر در جامعه منتشر می شود.
- واکسن آنفلوانزا چگونه عمل می کند؟
دو هفته بعد از تزریق واکسن آنفلوانزا، بدن بر علیه ویروس های موجود در واکسن آنتی بادی تولید می کند. واکسن آنفلوانزا در برابر ویروس هایی که تحقیقات نشان داده اند در طول فصل آینده شایع ترند، ایمنی ایجاد می کند.
واکسن های مرسوم ( واکسن های سه ظرفیتی) در برابر 3 ویروس آنفلوانزای A(H1N1) ، ویروس آنفلوانزای A( H3N2) و ویروس آنفلوانزایB (سوش Brisbane) و واکسن های چهار ظرفیتی بر علیه ویروس های گفته شده به اضافه نوع دیگری از ویروس آنفلوانزای B( سوش Phuket) ایمنی ایجاد می کنند.
- انواع واکسن آنفلوانزای فصلی در دسترس چیست؟
CDCاستفاده ازواکسن های تزریقی( واکسن های آنفلوانزای غیرفعال شده و واکسن های نوترکیب) را درسال های 2017 –2016 توصیه می کند.
استفاده از واکسن استنشاقی در سال 2016-2017 توسط سازمان جهانی بهداشت ممنوع شده است.
در حال حاضر هر دو نوع واکسن سه ظرفیتی و چهار ظرفیتی در دسترس می باشد. واکسن های آنفلوانزای سه ظرفیتی تزریقی با دوز استاندارد (IIV3 ) در تخم مرغ کشت داده می شوند. این واکسن آنفلوانزا برای گروه های سنی مختلف مورد تایید است و بیشترین شکل تزریق آن به صورت تزریق در بازو (عضلانی) می باشد. واکسن های چهار ظرفیتی برای استفاده در گروه های سنی مختلف تایید شده اند.
- کدام یک از واکسن های آنفلوانزای موجود، بیش از بقیه توصیه می شوند؟
کمیته مشاوره در شیوه های ایمن سازی ( ACIP)، واکسیناسیون بر علیه آنفلوانزااز طریق واکسن آنفلوانزای غیر فعال شده ( IIV) یا نو ترکیب( RIV) را به صورت سالانه برای افراد 6 ماه به بالادر سال 2017 -2016 توصیه می کند.اما واکسن استنشاقی (ویروس آنفلوانزای ضعیف شده یا LAIV) در سال 2017 –2016 نباید استفاده شود. هیچ کدام از واکسن های تزریقی، مزیتی نسبت به دیگری ندارند. گزینه های متعددی برای انتخاب واکسن وجود دارد ولی مهمترین نکته واکسیناسیون همه افراد 6 ماه به بالا به صورت سالانه است. برای انتخاب بهترین واکسن با توجه به شرایط فردی ( از جمله حساسیت ها) با پزشک خود مشورت نمایید.
- چه کسانی باید در برابر آنفلوانزا واکسینه شوند؟
همه افراد 6 ماه به بالا می توانند در برابر آنفلوانزا واکسینه شوند.
واکسیناسیون برای ایمنی در برابر آنفلوانزا برای افرادی که در معرض خطر عوارض جدی آنفلوانزا هستند اهمیت ویژه ای دارد.
افراد شاغل در مراکز درمانی:
- پزشکان، پرستاران، پرسنل آزمایشگاه و ...
افرادی که در معرض خطر عوارض جلدی آنفلوانزا هستند:
- کودکان کمتر از 5 سال ( به ویژه کمتر از 2 سال).
- افراد 65 سال به بالا.
- زنان باردار ( و زنان تا 2 هفته بعد از زایمان).
- افرادی که در خانه سالمندان زندگی می کنند و افرادی که مدت طولانی در مراکز مراقبتی به سر می برند.
افرادی که شرایط بالینی زیر را دارند:
- آسم.
- اختلالات عصبی و تکامل عصبی ( شامل اختلالات مغزی، نخاعی، عصب محیطی، اختلالات عضلانی مثل فلج مغزی، صرع (اختلالات تشنج)، سکته مغزی، کم توانی ذهنی(عقب ماندگی ذهنی)، تاخیر تکاملی متوسط تا شدید، دیستروفی عضلانی یا آسیب طناب نخاعی).
- بیماری های مزمن تنفسی (از جمله بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD), فیبروزکیستیک).
- بیماری قلبی(بیماری های مادرزادی قلبی، نارسایی احتقانی قلب و بیماری های عروق کرونر).
- بیماری های خونی( از جمله بیماری سلول داسی شکل).
- بیماری های اندوکرین( از جمله دیابت ملیتوس).
- بیماری های کلیوی.
- بیماری های کبدی.
- بیماری های متابولیک(از جمله اختلالات متابولیک ارثی و اختلالات میتوکندری).
- ضعف سیستم ایمنی ناشی از بیماری یا مصرف داروها(افراد مبتلا به HIV، ایدز یا سرطان یا افرادی که به صورت مزمن با استروئید ها درمان می شوند).
- افراد جوان تر از 19 سال که تحت درمان طولانی مدت با آسپرین هستند.
- افراد مبتلا به چاقی شدید( BMIبالاتر از 40 ).
- چه کسانی نباید واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند؟
- کودکان کوچکتر از 6 ماه
- افرادی که به واکسن آنفلوانزا یا ترکیبات آن( ژلاتین، آنتی بیوتیک ها و یا سایر ترکیبات) واکنش های شدید آلرژیک یا تهدید کننده حیات نشان داده اند.
توجه: آلرژی به تخم مرغ
- افرادی که سابقه آلرژی به تخم مرغ به صورت کهیر دارند، مجاز به دریافت واکسن آنفلوانزا می باشند.
- افرادی که واکنش های آلرژیک شدیدتری به تخم مرغ نشان داده اند( از جمله آنژیوادم، دیسترس تنفسی، سبکی سر، استفراغ مکرر، نیاز به تزریق اپی نفرین یا دیگر مداخلات درمانی اورژانسی)مجاز به دریافت واکسن آنفلوانزا در مراکز درمانی مجهز و تحت نظر می باشند.
- افرادی که سابقه واکنش آلرژیک شدید به واکسن آنفلوانزا دارند ، صرف نظر از این که به کدام جزء واکسن واکنش نشانداده اند مجاز به دریافت واکسن آنفلوانزا نیستند.
- چه زمانی باید در برابر آنفلوانزا واکسینه شد؟
بهترین زمان واکسیناسیون قبل از شروع فصول سرد( اواخر شهریور و اوایل مهرماه) می باشد. در غیر این صورت انجام واکسیناسیون در هر زمان دیگر در طی فصول سرد توصیه می شود.
با توجه به این که آنتی بادی ها بر علیه ویروس های موجود در واکسن دو هفته بعد از تزریق واکسن تولید می شود، بهتر است افراد قبل از شیوع آنفلوانزا واکسینه شوند.
- چرا واکسیناسیون بر علیه آنفلوانزا باید سالانه انجام شود؟
به 2 دلیل واکسیناسیون باید سالانه صورت گیرد:
1- پاسخ ایمنی بدن بعد از واکسیناسیون به مرور زمان کاهش می یابد، در نتیجه واکسیناسیون باید سالانه انجام شود.
2- با توجه به تغییر ویروس های آنفلوانزا، فرمولاسیون واکسن آنفلوانزا هر سال بازنگری و گاهی با توجه به تغییرات ویروس، فرمولاسیون واکسن نیز تغییر می کند.
- آیا واکسن آنفلوانزا بلافاصله بعد از تزریق اثر می کند؟
خیر، حدود دو هفته بعد از تزریق واکسن آنتی بادی ها در بدن تولید می شوند.
- آیا بعد از تزریق واکسن آنفلوانزا باز هم امکان ابتلا به آنفلوانزای فصلی وجود دارد؟
بله، تاثیر واکسن در پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا به عوامل مختلفی از جمله سن، وضعیت سلامت فرد و تشابه ویروس های استفاده شده در ساخت واکسن با آنفلوانزای شیوع یافته در جامعه بستگی دارد. هر چه تشابه میان ویروس های استفاده شده در واکسن با ویروس های شیوع یافته در جامعه بیشتر باشد، واکسن ایمنی بیشتری در فرد ایجاد خواهد کرد اما یادآوری این نکته مهم است که حتی هنگامی که تشابه کامل وجود ندارد ، به علت داشتن آنتی ژن های مشترک بین ویروس های آنفلوانزای A, B و ویروس های آنفلوانزای فصلی ،واکسن می تواند در بسیاری از افراد ایمنی ایجاد کرده و از عوارض مرتبط با آنفلوانزا جلوگیری نماید.
اثربخشی واکسن
اثر بخشی واکسن آنفلوانزا از سالی به سال دیگر و در میان گروه های سنی و گروه های خطر مختلف، متفاوت می باشد.
مزایای واکسن
- مزایای واکسینه شدن در برابر آنفلوانزا چیست؟
با وجودی که عملکرد مطلوب واکسن آنفلوانزا متفاوت است، دلایل بسیاری برای واکسیناسیون سالانه وجود دارد.
- ایمنی در برابر ابتلا به آنفلوانزا
- کاهش احتمال بستری شدن ناشی از عوارض آنفلوانزا در کودکان و بزرگسالان
- ایجاد ایمنی در افراد مبتلا به بیماری های مزمن
- حفاظت زنان در دوران بارداری و پس از زایمان( واکسیناسیون بر علیه آنفلوانزا در جنین در حال رشد و نوزاد تازه متولد شده تا چند ماه بعد از زایمان ایمنی ایجاد می کند)
- بروز بیماری خفیف تر در صورت ابتلا به آنفلوانزا
- حفاظت اطرافیان فرد واکسینه شده در برابر آنفلوانزا
تطابق واکسن
- "تطابق خوب" میان ویروس های موجود در واکسن با ویروس های آنفلوانزای شیوع یافته در جامعه چیست؟ تطابق خوب وقتی اتفاق می افتد که ویروس های موجود در واکسن با ویروس هایی که در فصول آنفلوانزا شیوع بیشتری در جامعه دارند، شباهتبیشتری داشته باشد و آنتی بادی های تولید شده توسط واکسن در برابر عفونت ایمنی ایجاد نماید.
- اگر ویروس های شیوع یافته در جامعهبا ویروس های موجود در واکسن متفاوت باشند چه اتفاقی می افتد؟ چنانچه در طول فصول شیوع آنفلوانزا،یک یا چند ویروس در جامعه شایع شود که در واکسن موجود نباشد موجب کاهش اثرگذاری واکسن می شود.
- زمانی که تطابق خوب وجود نداشته باشد، واکسن می تواند ایمنی ایجاد کند؟ بله، آنتی بادی های ساخته شده در پاسخ به یک ویروس موجود در واکسن آنفلوانزا گاهی در برابر ویروس های مختلف ولی مرتبط نیز ایمنی ایجاد می کنند. وقتی تطابق کمتر از حد مطلوب باشد ممکن است اثربخشی واکسن در برابر ویروس کاهش یابد اما هنوز در برابر بیماری آنفلوانزا ایمنی ایجاد می کند. با توجه به دلایل گفته شده، حتی در طی فصل های شیوع آنفلوانزا، زمانی که تطابق کمتر از حد مطلوب وجود دارد، همچنان CDCتوصیه به انجام واکسیناسیون دارد. این مسئله به ویژه برای افرادی که در معرض خطر عوارض جدی آنفلوانزا هستند اهمیت دارد.
- چرا گاهی اوقات تطابق مطلوب میان ویروس های موجود در واکسن و ویروس های شیوع یافته در جامعهوجود ندارد؟
زیرا ویروس های آنفلوانزا دائما در حال تغییر هستند . ویروس ها از فصلی به فصل دیگر و یا حتی در یک فصل تغییر می کنند.
- واکسن این فصل تطابق خوبی با ویروس های شیوع یافته در جامعهدارد؟
پیش بینی قطعی این که کدامیک از ویروس های آنفلوانزا در طول یک فصل شایع تر هستند، امکان پذیر نیست. CDCنمونه های مربوط به ویروس های آنفلوانزا در طی یک فصل را به وسیله بررسی ژنتیکی و خواص آنتی ژنتیکی،به منظور ایجادتطابق میان ویروس های توصیه شده برای واکسن با ویروس های شیوع یافته درجامعه ارزیابی می کند.
علاوه بر این، CDCهر سال مطالعاتی را برای بررسی مفید بودن واکسن تولید شده در برابر بیماری در طی آن فصل انجام می دهد. نتایج این مطالعات معمولا پس از پایان فصل آنفلوانزا منتشر می شود و همه داده های جمع آوری شده در طول فصل در نظر گرفته می شود.
عوارض جانبی واکسن
- آیا واکسن آنفلوانزا موجب ابتلا به آنفلوانزا می شود؟
خیر، واکسن آنفلوانزا موجب ابتلا به بیماری آنفلوانزا نمی شود.
واکسن های تزریقی از دو روش تهیه می شوند:
الف_ واکسن هایی که از ویروس غیرفعال شده ساخته شده اند که در نتیجه موجب عفونت نمی شوند.
ب_ واکسن های نوترکیب که حاوی ویروس آنفلوانزا نیستند
واکسن های استنشاقی حاوی ویروس زنده ضعیف شده هستند در نتیجه موجب ابتلا به آنفلوانزا نمی شوند.
- عوارض جانبی ناشی از واکسینه شدن در برابر آنفلوانزا چیست؟
(تزریقی یا استنشاقی) واکسن آنفلوانزا ممکن است با عوارضی همراه باشد اما عوارض ناشی از واکسیناسیون نسبت به عوارض ناشی از ابتلا به آنفلوانزا ناچیز می باشد.
عوارض ناشی از واکسن آنفلوانزای تزریقی:
- درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق
- تب( درجه پایین)
- درد
عوارض ناشی از واکسن آنفلوانزای استنشاقی: ویروس های استفاده شده در واکسن استنشاقی ویروس ضعیف شده هستند و منجر به علائم شدید نمی شوند. عوارض جانبی اسپری های استنشاقی در کودکان شامل:
- آبریزش بینی
- خس خس سینه
- سردرد
- استفراغ
- درد عضلانی
- تب
عوارض جانبی اسپری های استنشاقی در بزرگسالان شامل:
- آبریزش بینی
- سردرد
- گلودرد
- سرفه
عوارض (در صورت بروز) خیلی زود بعد از واکسیناسیون رخ می دهند و خفیف و کوتاه مدت هستند. تقریبا همه افرادی که واکسن آنفلوانزا را دریافت می کنند مشکل جدی پیدا نمی کنند. در هر صورت، در موارد نادر واکسن آنفلوانزامی تواند با مشکلات جدی مانند واکنش های آلرژیک شدید همراه باشد.